Pagina's

Gatenplant

Zelden is een naam van een plant zo goed gekozen als die van de gatenplant (Monstera deliciosa). Deze plant heeft grote, glanzende en leerachtige bladeren waarin grote gaten gapen. Zelfs in Engelstalige landen is zijn naam daar een afspiegeling van: Swiss Cheese Plant (ofwel Zwitserse kaasplant). De gatenplant is onderdeel van de veel grotere aronskelkfamilie en komt van oorsprong voor in de vochtige tropische regenwouden van Midden-Amerika. In Nederland wordt hij veel aangetroffen in aqua-culturen in kantoorgebouwen, maar ook in uw woonkamer kan deze kruipende klimplant tot bijna monsterachtige formaten uitgroeien.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Monstera, komt uit het Latijn en daar betekende monstrum hetzelfde als ons hedendaagse ‘monster’ maar ooit ook zoiets als ‘(slecht) voorteken’. In het tweede deel, deliciosa, herkent u misschien al het Engelse woord delicious dat ‘heerlijk’ betekent. Dat klopt want het Latijnse woord delicere betekent ‘verleiden' of 'verlokken’ , maar dat is zelf weer een combinatiewoord van de (‘weg’) en lacere (‘lokken' of 'bedriegen’).

Wanneer de gatenplant voor het eerst bloeit, bevat het fruit zoveel oxaalzuur dat het zeer giftig is. Zelfs het even aanraken bij het water geven veroorzaakt onmiddellijke en zeer pijnlijke blaarvorming en irritatie, zwellingen en jeuk. Oxaalzuur zal, wanneer je het onrijpe fruit op probeert te eten, natuurlijk ook de binnenkant van de keel irriteren. Dat kan zelfs fataal aflopen omdat de zwellingen zo erg kunnen worden dat ze ook de ademhaling kunnen belemmeren. Oxaalzuur kan vervolgens ook nog eens de nieren irriteren en de meest voorkomende vorm van nierstenen bestaat voor het grootste deel uit oxaalzuur. Toch zul je niet snel teveel van dat oxaalzuur willen eten want het smaakt ontzettend bitter en het voelt direct alsof je glasscherven in je mond hebt. Dat gevoel blijft zelfs dagenlang aanhouden.

Een behoorlijk ongezonde plant, zo zult u zeggen, maar niet getreurd want na een heel jaar rijpen en enige culinaire voorbereiding is de rijpe vrucht zeer eetbaar. De vrucht van de gatenplant is tot 25 centimeter lang en 4 centimeter breed en lijkt wat op een maïskolf. Volgens de verhalen smaakt hij dan naar een combinatie van aardbei, banaan en ananas.

Maar natuurlijk komt het bijna niet voor dat de gatenplant in Nederland tot bloei zal komen. Hij groeit immers binnenskamers en de voor de bevruchting zo noodzakelijke bijen hebben we toch liever niet in ons huis. Bovendien zullen de optimale omstandigheden vaak ook niet gehaald worden: een bijna zwoele temperatuur tussen de 20°C en 30°C, een hoge luchtvochtigheid en een plek in de schaduw.