Mahonie

De mahonie (Mahonia aquifolium) is na enig botanisch geharrewar ondergebracht in de familie van de berberis. Deze struik heeft, om het eenvoudig te houden, helemaal niets te maken met de houtsoort mahonie. Dát was een houtsoort, die oorspronkelijk afkomstig was uit West-Indië van een boom met de naam Swietenia mahagoni, maar nu zo zeldzaam is dat hij beschermd is. De mahonie komt in Nederland als een verwilderde soort voor en is een lage groenblijvende struik, die vroeg in het voorjaar bloeit met pluimen van gele bloemen. Later ontstaan eerst groene, dan blauwberijpte bessen. In haar stamland Noord-Amerika groeit de mahonie aan de westkust als ondergroei van de bossen met de Douglasspar.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Mahonia, eert de Amerikaanse botanicus en tuinarchitect Bernard McMahon of M'Mahon (1775-1816). Hij werd beroemd door zijn The American Gardener's Calendar, waarin de tijden van zaaien en oogsten voor de gehele USA werden genoemd. Het tweede deel, aquifolium, is ook de wetenschappelijke naam van hulst. Het is een combinatiewoord uit het Latijn, waar acutus 'scherp' betekent en folium 'blad.' En jawel, de mahonie heeft precies dezelfde scherpe bladeren als de hulst.

De kleine besjes zijn behoorlijk zuur en bevatten grote zaden. Er blijft dus maar weinig ruimte over voor vruchtvlees en sap, maar de Indianen, die in het leefgebied van de mahonie leven, mixen de ontpitte bessen met zoetere vruchten en dan valt de zure smaak wel weer mee.

Bepaalde indianenstammen gebruiken de bessen om een 'opgeblazen gevoel' te behandelen. Omdat zo'n gevoel vaak optreedt na een overvloedige maaltijd is tijd vaak de enige echte medicijn. De vitamine C bevattende bessen kun je echter wel zien als een verantwoord dessert. De mahonie bevat, net als zijn familielid de berberis, de alkaloïde berberine. Daarvan is bekend dat het een ontstekingsremmende en antibacteriële werking heeft. De mahonie lijkt ook werkzaam te zijn tegen huidkwalen als eczeem en psoriasis. Ook zou het een vochtafdrijvende en laxerende werking hebben.

Zeer recente studies hebben aan het licht gebracht dat de mahonie ook een stof bevat met de bijkans onuitspreekbare naam 5'methoxyhydnocarpin, afgekort tot 5'MHC. Deze stof blijkt de resistentie van bacteria te remmen tegen bepaalde antibiotica. Da's een hele interessante vondst omdat steeds meer antibiotica onbruikbaar wordt omdat die bacterien er niet meer dood van gaan, maar het in sommige gevallen zelfs lekker beginnen te vinden. Het is van antibiotica plots probiotica geworden en dat moeten we niet hebben. Een gevaarlijke plant? Wel als je een bacterie bent.