Pagina's

Groot sterrenscherm (of Zeeuws Knoopje)

Met een bijnaam als Zeeuws knoopje mag je verwachten dat groot sterrenscherm (Astrantia major) inheems is in in ieder geval een deel van het land. Nee, luidt daarop het antwoord, want het natuurlijke verspreidingsgebied ligt in Midden- en Oost-Europa en in Azië. In Europa loopt haar verspreidingsgebied van Polen via Zuid-Duitsland en Oost-Frankrijk naar het Middellandse Zeegebied. Langs het Middellandse Zeegebied loopt het verspreidingsgebied door over de Balkan tot in de Kaukasus. In ons land is hij dus een exoot en de meeste meldingen komen inderdaad uit Zeeland. De ondergrond dient voedzaam, vochtig en kalkhoudend te zijn.
Groot sterrenscherm kan een hoogte bereiken van circa 60 centimeter. De plant heeft een kale, rechtopstaande steel met daaraan maar weinig bladeren. Aan de top vertakt de stengel en draagt de bloemschermpjes. Soms overheerst een groot bloemschermpje de anderen. De bloemschermen worden omgeven door omwindselbladeren die wit beginnen, maar aan de uiteinde naar lichtgroen neigen. De mini-bloemen zijn wit met een vleugje lichtroze. De kleine bloemen zijn wit met roze.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Astrantia, is via een Latijnse tussenvorm afkomstig uit het oud-Grieks, waar astēr (ἀστήρ) 'ster' betekent. Het tweede deel, major, is Latijn en betekent uiteraard 'groot'. Samen is dat dus 'grote ster'.

In de volksgeneeskunst worden zowel de wortels als het kruid zelf gebruikt als maagversterkend en eetlustopwekkend middel. De belangrijkste werkzame stof is een essentiële olie en deze kan inderdaad de productie van maagzuur verhogen, wat een gevoel van honger oplevert. Ook wordt gedroogde wortel toegepast als vochtafdrijvend ingrediënt in bepaalde soorten kruidenthee.

Interessant, zo zul je op dit moment denken, vreemd dat zo'n handige plant niet gewoon in het theeschap van de supermarkt ligt. Dat heeft namelijk een reden. Het blijkt altijd weer dat de natuur zich niet aan de regels van ons mensen kan houden. Allerlei omstandigheden, zoals klimaat, ondergrond en schaduw of zonlicht, kunnen zorgen voor wisselende hoeveelheden aan werkzame stoffen. Soms zit er dan te veel in (giftig) en soms zit er te weinig in (onwerkzaam). Bij groot sterrenscherm is dat probleem echt heel groot.

Onderzoek toonde aan dat groot sterrenscherm uit Servië zingiberene (47.9%), β-bisabolene (9.7%), and β-sesquiphellandrene (7.9%) bevat, terwijl groot sterrenscherm uit Polen nauwelijks sesquiterpene bevat, maar juist wel oliezuur (38.6%), nonacosane (15.4%) en linolzuur (5.1%)[1].

[1] Radulović et al: Chemotypification of Astrantia major L. (Apiaceae): essential-oil and lignan profiles of fruits in Chemical Diodiversity – 2012

Geen opmerkingen: